WOLONTARIAT MISYJNY W POLSCE
Ks. Zbigniew Sobolewski
Od kilku lat w Polsce rozwija się dynamicznie wolontariat misyjny. Angażuje on dzieci, młodzież oraz dorosłych w animację misyjną. Wolontariat ten zazwyczaj opiera się o struktury diecezjalne lub zakonne. Czerpie z doświadczeń misyjnych stowarzyszeń, ruchów kościelnych i fundacji. Wolontariusze przygotowują się do wyjazdów na doświadczenie misyjne w oparciu o programy opracowywane przez diecezje lub zgromadzenia, zgodnie z ich charyzmatami oraz zapotrzebowaniem misji. Trudno wymienić wszystkie grupy wolontariatu misyjnego, prowadzone w Polsce. Stąd też wspomnijmy jedynie najważniejsze, prowadzone przez zgromadzenia zakonne męskie i żeńskie, diecezje oraz fundacje i stowarzyszenia katolickie.
Wolontariat misyjny prowadzony przez zgromadzenia męskie
Wszystkie zakony misyjne angażują w swą działalność misyjną, animację i formację wiernych świeckich. W tym celu, od wielu lat, przy wielu z nich działa wolontariat misyjny. Ma on swoją specyfikę, związaną z charyzmatem zgromadzenia oraz potrzebami placówek misyjnych. Wolontariat misyjny przy zgromadzeniach męskich zrzesza zazwyczaj ludzi młodych, choć nie tylko. Zazwyczaj proponuje im zaangażowanie misyjne w kraju lub/i wyjazd na tzw. doświadczenie misyjne, które w zależności od potrzeb trwa kilka tygodni, miesięcy lub 1-2 lata.
W okresie przygotowania do wyjazdu misyjnego wolontariusze muszą wykazać się aktywnością na rzecz misji oraz predyspozycjami, które są potrzebne w pracy zespołowej, odpornością na stres, umiejętnością szybkiego zaadoptowania do trudnych warunków misyjnych.
Cechą charakterystyczną wolontariatu misyjnego prowadzonego w Kościele w Polsce jest to, że wolontariusze mają swój wkład finansowy (pokrywają koszty biletów, szczepień, niekiedy i szkoleń). Niewiele otrzymują za darmo, lecz muszą wykazać się pomysłowością w zdobywaniu środków oraz pracowitością.
Zgromadzenia zakonne kierują swoich wolontariuszy na placówki misyjne prowadzone przez siebie. Zapewniają im warunki pobytu oraz organizują im pracę na miejscu. Opiekują się swoimi wolontariuszami, wspierając ich duchowo i materialnie.
Największe grupy wolontariatu misyjnego przy zgromadzeniach zakonnych to:
Wolontariat Misyjny Salvator – skupia młodych ludzi przy zgromadzeniu Salwatorianów, pragnących żyć autentycznie wiarą i pomagać potrzebującym. Młodzi ludzie poświęcają swój czas i talenty, aby włączyć się w dzieło ewangelizacji. Popularyzują misje w Polsce, przygotowują się do wyjazdów misyjnych podczas rocznej formacji duchowej, uczestniczą w warsztatach i szkoleniach. Pomagają w hospicjach, szpitalach, parafiach i różnych ośrodkach.
Pallotyński Wolontariat Misyjny Salvatti.pl gromadzi wolontariuszy, którzy ukończyli 18 rok życia, którzy pragną nieść pomoc potrzebującym w duchu wiary. Istotną cechę wolontariuszy pallotyńskich jest umiejętność pracy zespołowej. Wyjazdy wolontariuszy planowane są na okres minimum 1 miesiąca. Maksymalny czas pobytu na misjach to 3 miesiące. Wolontariusze pracowali w Indiach, Etiopii, Rwandzie, Kamerunie, Kolumbii, Urugwaju, Argentynie, Wenezueli i na Kubie. Przygotowanie do wyjazdu na misje obejmuje 5 lub 6 weekendów formacyjnych. Wolontariusze biorą m. innymi udział w wykładzie lekarza medycyny turystycznej i chorób zakaźnych, w warsztatach psychologicznych na temat komunikacji, wykładach z misjologii, spotkaniach z wolontariuszami misyjnymi i misjonarzami. Po powrocie z placówek misyjnych są zobowiązani do współpracy z Pallotyńską Fundacją Misyjną Salvatti.pl.
Salezjański Wolontariat Misyjny – Młodzi światu. Wolontariusze wspierają misje w Afryce, Azji, Europie Wschodniej oraz Ameryce Południowej. Dają świadectwo wiary jako osoby świeckie, pracują na rzecz innych odpowiadając na najpilniejsze potrzeby ubogich, chorych, dzieci i starców. Wolontariusze angażują się w kraju w animację misyjną. Wyjeżdżają do krajów misyjnych po odpowiednim przygotowaniu, gdzie pomagają na placówkach edukacyjnych i ośrodkach zdrowia. Wolontariuszami opiekują się ośrodki w Warszawie, Poznaniu, Wrocławiu i Krakowie. W ramach SWM od 1999 r. ponad 220 osób wzięło udział w przeszło 120 zagranicznych projektach misyjnych.
Wolontariat Misyjny Niniwa – Ojcowie Oblaci. Celem wolontariatu jest głoszenie Ewangelii ubogim na całym świecie. Wolontariusze pracują na Ukrainie, Białorusi, Madagaskarze, Kazachstanie i Arktyce.
Werbistowski Wolontariat Misyjny Apollos. Skupia 30 młodych ludzi wokół idei misji. W wolontariacie biorą udział osoby pełnoletnie chcące oddać się dziełu głoszenia Ewangelii i dawaniu świadectwa wiary. Osoby te wspierają misyjną działalność Kościoła. Do wyjazdów misyjnych przygotowują się podczas spotkań formacyjnych. Wolontariusze wpierają misjonarzy werbistowskich na placówkach przez nich prowadzonych. Czas trwania na pobytu na placówce misyjnej to 3 tygodnie, miesiąc, rok lub dwa lata. Krótsze doświadczenia misyjne są możliwe w takich krajach, jak Rosja, Chorwacja, Rumunia, Węgry.
Wolontariat misyjny „Missio Cordis” Księży Sercanów. Wolontariusze mają możliwość wyjazdu w miejsca posługi sercańskich misjonarzy, aby pracować głównie przy opiece i animacji czasu dla dzieci w Albanii, Nadniestrzu i Filipinach.
Wolontariusze biorą udział w Polsce w aktywności dobroczynnej na rzecz misji. Uczestniczą w dwóch akcjach: „Srebro na wagę złota” (parafialna zbiórka biżuterii oraz kiermasz krzyżyka sercańskiego, a także w akcji „parafia z misją”. W jej ramach wolontariusze zbierają makulaturę, elektrośmieci, złom metalowy oraz ubrania.
Do pracy misyjnej wolontariusze są formowani podczas „Chrześcijańskiej Szkoły Życia i Ewangelizacji Świętej Maryi z Nazaretu Matki Kościoła” (3 zjazdy weekendowe w roku oraz opcjonalnie rekolekcje wakacyjne). Można to uczynić w dowolnym miejscu w Polsce, gdzie działa filia „Szkoły Maryi”. Najwięcej wolontariuszy formuje się w Lublinie.
Stowarzyszenie Misji Afrykańskich, Centrum Charytatywno-Wolontariackie „Solidarni”. Pierwsze spotkania wolontariuszy miały miejsce w 1999 r. i zaowocowały wyjazdami do Afryki, na placówki SMA. W 2004 r. powołano do istnienia „CChW Solidarni”. Jego celem jest wspieranie działalności misyjnej SMA, praca charytatywna na rzecz misji oraz służba wolontariacka. W Polsce wolontariusze biorą udział w akcjach edukacyjnych i kwestach, szerzą ideę misyjną, wspierają kraje afrykańskie.
Wolontariusze, po odpowiednim przygotowaniu wyjeżdżają na 2 lata do Afryki, na placówki misyjne SMA. Muszą posiadać dobrą znajomość języka francuskiego lub angielskiego. SMA chce, aby wolontariusze angażowali się w pracę dla misji w duchu jego charyzmatu.
Ruch Świeckich Misjonarzy Kombonianów. Istnieje od 2010 r. W krakowskiej wspólnocie młodzież jest przygotowywana przez ojców Misjonarzy Kombonianów Serca Jezusowego do wyjazdów misyjnych trwających miesiąc lub nawet ponad rok.
Wolontariat Stowarzyszenia MISEVI Polska. Jest częścią międzynarodowego Stowarzyszenia Świeckich Misjonarzy Św. Wincentego a Paolo. Wywodzi się z Hiszpanii i powstało w latach 90. XX wieku. Siedzibą MISEVI jest Kraków. Jego celem jest zaangażowanie misyjne. Wolontariusze wyjeżdżają na placówki misyjne prowadzone przez księży Misjonarzy i Siostry Miłosierdzia św. Wincentego a Paolo na Madagaskarze, Beninie, i Ukrainie. Pracują w szkołach, ośrodkach zdrowia, wśród dzieci ulicy, w łaźniach i medycznym busie. Pomagają osobom chorym, niedożywionym i bezdomnym. Aby wyjechać na misje trzeba aktywnie działać w Stowarzyszeniu, ukończyć formację i przygotowanie do wyjazdu, uczestniczyć w lektoratach językowych i przejść niezbędne szkolenie medyczne. Przygotowania do wyjazdu trwają minimum 10 miesięcy.
Wolontariat Misyjny „Dzieło na misji” powstał w 2016 r. z inicjatywy młodzieży zaangażowanej w Fundacji Dzieło Nowego Tysiąclecia. Opiekują się wolontariuszami ojcowie ze Zgromadzenia Misjonarzy Matki Bożej Pocieszenia. W 2017 r. pierwsza grupa wolontariuszy wyjechała do Etiopii. Wolontariusze w Polsce angażują się w animację misyjną. Celem grupy jest szerzenie ducha misyjnego w Polsce i formacja wolontariuszy, którzy pragną pracować na misjach poza granicami kraju. Podczas takiego wyjazdu priorytetowym zadaniem jest niesienie pomocy medycznej i edukacyjnej w krajach, w których pracują misjonarze i misjonarki ze Zgromadzenia Matki Bożej Pocieszenia (m.in. Kenia, Tanzania, Etiopia, Mozambik, Argentyna, Brazylia, Meksyk, Wenezuela, Korea Południowa, Mongolia i Tajwan).
Wolontariat misyjny prowadzony przez zgromadzenia żeńskie
Zgromadzenia zakonne żeńskie, zwłaszcza te, które prowadza działalność misyjną za granicami Polski, prowadzą własne grupy wolontariuszy. Angażują ludzi młodych w animację misyjną w kraju, której celem jest ożywienie zainteresowania misjami. Prowadzą też działania mające na celu finansowe i materialne wsparcie prowadzonych przez siebie placówek misyjnych. Niektóre zgromadzenia zachęcają młodzież do wyjazdów misyjnych, przygotowują wolontariuszy do włączenia się w pracę swoich placówek.
Wolontariat Misyjny Sióstr Misjonarek Afryki. Organizuje 2-3 miesięczne wyjazdy do krajów w Afryce. Wyjazd jest poprzedzony roczną współpracą z siostrami, całomiesięcznych spotkaniach formacyjnych, warsztatami w Lublinie. Wolontariusze włączają się w animację misyjną w Kościele w Polsce.
Klaretyński Wolontariat Misyjny „Gaudium Mundi – Wesprzyj brata na krańcu świata”.
To propozycja klaretyńska dla ludzi młodych z całej Polski, którzy chcą zaangażować się w działalność misyjną w kraju i na świecie. Wolontariusze chcący wyjechać na placówki misyjne muszą mieć ukończone 18 lat i nie więcej niż 35. Okres przygotowawczy do wyjazdu trwa ok. 8 miesięcy i obejmuje comiesięczne spotkania. Wolontariusze angażują się w animację i formację misyjną w kraju. Wolontariat misyjny trwa co najmniej 3 tygodnie. Po raz pierwszy wolontariusze wyjechali na misje do Indonezji w roku 2018/2019.
Wolontariat misyjny prowadzony przez archidiecezje i diecezje w Polsce
Także archidiecezje i diecezje w Polsce prowadza swój wolontariat misyjny. Wysyłają one wolontariuszy na placówki prowadzone przez księży fideidonistów.
Wolontariusze Akademickiego Koła Misjologicznego w Poznaniu. Jedną z form działalności są tzw. doświadczenia misyjne, dzięki którym członkowie Koła poznają realia życia w krajach misyjnych. Grupy młodych wyjeżdżały już do pracy w Ziemi Świętej, Republiki Zielonego Przylądka, Indonezji, Ghanie, Rwandzie i Kazachstanie.
Wydział Duszpasterstwa Misyjnego Archidiecezji Krakowskiej prowadzi wolontariat misyjny dla ludzi młodych. W programie wolontariatu jest misyjna formacja, poznawanie świata misyjnego, praca oraz rekolekcje. Młodzi wyjeżdżają na doświadczanie misyjne w Peru, Kazachstanie, Indiach, Tanzanii, Brazylii i Ukrainie.
Tarnowski Wolontariat Misyjny im. Ks. Jana Czuby. Od 6 lat organizuje miesięczne wyjazdy wolontariuszy na placówki misyjne, gdzie posługują tarnowscy misjonarze (Republika Środkowoafrykańska). Organizuje akcję „Nakrętki na misyjne studnie” w 2022 r. zebrano 30 ton plastiku. Za pieniądze pozyskane ze sprzedaży misjonarze wybudowali 2 studnie w Czadzie. Budowana jest trzecia na przedmieściach Bangi w Republice Środkowoafrykańskiej. Inne akcje, to zbiórka butów dla afrykańskich dzieci oraz „Nowożeńcy dla misji”, „Trzy grosze dla misji”, zbiórka makulatury, dzięki której wybudowano w latach 2017-2018 5 studni głębinowych w Czadzie i Republice Środkowoafrykańskiej.
Wolontariusze kilka razy w roku wyjeżdżają do Afryki i Ukrainy, wspierając misjonarzy tarnowskich w remontach budowlanych, pracach instalacyjnych, opiece nad dziećmi. Pomagają niepełnosprawnym i seniorom w domach opieki. Wolontariusze kilka razy w roku organizują zbiórki darów na misje.
Ełcki Wolontariat Misyjny. Działa w diecezji ełckiej od 2020 r. Jego celem jest duchowe i praktyczne przygotowanie młodzieży do posługi wolontariusza w krajach misyjnych. Projekt jest adresowany do ludzi młodych (minimum 17 lat). W pierwszym roku, w spotkaniach formacyjnych uczestniczyło 16 osób. Podczas wakacji wolontariusze angażowali się w służbę dzieciom, osobom chorym i starszym. Spotkania formacyjne odbywają się raz w miesiącu.
Wolontariat misyjny fundacji i stowarzyszeń katolickich w Polsce
Młodzieżowy Wolontariat Misyjny Papieskiego Dzieła Rozkrzewiania Wiary. Powstał w 2016 r. jako jedna ze ścieżek realizacji programu „Młodzi dla Misji”. Gromadzi nastolatków, którzy angażują się w działalność misyjną w szkołach ponadpodstawowych. Dla wolontariuszy przygotowano trzyletni program formacyjny (Formacja, Współpraca i Misje). Wolontariusze działają w szkołach i parafiach włączając się w animacje misyjną oraz wsparcie misjonarzy.
Fundacja Pomocy Humanitarnej „Redemptoris Missio” z Poznania. Istnieje od ponad 20 lat i wspiera polskich misjonarzy w zakresie pomocy medycznej. Fundacja wysłała ponad 150 wolontariuszy, m.in. lekarzy, pielęgniarki, położne oraz studentów kierunków medycznych, do takich krajów, jak: Papua Nowa Gwinea, Jamajka, Kamerun, Zambia, Indie i Etiopia.
Wolontariusze Domów Serca to młodzi w wieku 18-35 lat, wyjeżdżający na misje na okres 14-24 miesięcy. W małych wspólnotach opiekują się zwłaszcza tymi, którzy cierpią w slumsach, biednych dzielnicach, miejscach samotności. Okres formacji przed wyjazdem na misje trwa 6 miesięcy.
Wolontariat Misyjny Fundacji Dzieci Afryki skupia młodzież (18 lat) i osoby dorosłe mieszkające w kraju lub za granicą, które Pragą nieodpłatnie realizować cele statutowe Fundacji Dzieci Afryki na rzecz tego kontynentu. Polega on na pracy z dziećmi w jednej ze szkół zlokalizowanych w Etiopii, Ghanie, Tanzanii i Ugandzie. Przygotowaniem do wyjazdu jest roczne szkolenie w kraju (10 spotkań) i aktywny udział w wolontariacie krajowym. W tym czasie wolontariusz poznaje realia szkół afrykańskich, przygotowuje swój warsztat pracy, spotyka się z misjonarzami i podróżnikami. Praca na misjach trwa 45-90 dni.
W kraju wolontariusze zajmują się promocją fundacji, pozyskiwaniem środków na jej działalność oraz w prace administracyjno-biurowe w Warszawie.
Wolontariusze pokrywają koszty szkolenia, dojazdu i pobytu w Warszawie, biletu lotniczego, szczepień oraz wizy. Fundacja gwarantuje im zakwaterowanie na miejscu wolontariatu misyjnego, ubezpieczenie wyjazdu oraz częściowe utrzymanie w miejscu posługiwania.
„Fidesco” jest katolicką organizacją, wysyłającą wolontariuszy do krajów rozwijających się, aby swoją wiedzą i umiejętnościami służyli miejscowej ludności. Organizację założyła katolicka Wspólnota Emmanuel w 1981 r. na prośbę biskupów afrykańskich. Fidesco prowadzi 150 projektów rozwojowych na całym świecie (np. przychodnia w Matoto w Gwinei, ośrodek dla dzieci ulicy w Kigali w Rwandzie i szkoła zawodowa w Port-au-Prince na Haiti). 170 wolontariuszy Fidesco pracują w ośrodkach zdrowia, szkołach, rolnictwie, sierocińcach, obozach dla uchodźców, ośrodkach dla dzieci ulicy, w budownictwie.
Wolontariusze Fidesco muszą mieć ukończone 21 lat, cieszyć się dobrym zdrowiem, być dyspozycyjnymi do wyjazdu na rok lub dwa oraz odbyć formację służącą lepszemu poznaniu kraju misyjnego. Formacja trwa 2 tygodnie i 1 weekend. Wolontariusz odbywa kurs dotyczący praktycznych, technicznych, społecznych i duchowych aspektów misji.
Wolontariat w Ośrodku Rehabilitacji Trędowatych Jeevodaya w Indiach. Wolontariuszem może być student lub absolwent kierunków medycznych, lekarz, stomatolog, pielęgniarz, ratownik medyczny i fizjoterapeuta. Wolontariusze pracują w przychodni oraz włączają się w działania niemedyczne (np. opieka nad dziećmi). Ośrodek przyjmuje również osoby na krótki pobyt (3-4 tygodnie lub 3-6 miesięcy), które angażują się w opiekę nad dziećmi. Ośrodek Jeevodaya zapewnia nieodpłatnie zakwaterowanie oraz wyżywienie wolontariusza w trakcie pobytu. Wolontariusze pokrywają koszty podróży, szczepień i ubezpieczeń.
Diakonia Misyjna Ruchu Światło-Życie. Ma swoje oddziały w Warszawie, Łodzi, Poznaniu, Wrocławiu, Przemyślu, Katowicach i Lublinie. Diakonia wysłała na ponad półroczne pobyty dziesięciu wolontariuszy do Kazachstanu i dwie wolontariuszki na Ukrainę, a obecnie organizuje wyjazd do Kazachstanu i Boliwii. Organizuje ona również krótsze wolontariaty misyjne.
Wolontariat Międzynarodowego Stowarzyszenia Wolontariatu VIDES. Organizuje krótkoterminowe wyjazdy (2-3 miesiące) lub 1 rok na misje prowadzone przez siostry salezjanki w Brazylii, Ekwadorze, Meksyku oraz Sudanie. Wolontariusze, mający ukończone 18 lat, pracują opiekując się dziećmi, prowadząc naukę języka angielskiego, warsztatów dla kobiet. Każdego orku na placówki misyjne wyjeżdża ok. 15 wolontariuszy. Musza oni pokryć koszty biletów i szczepień. Siostry gwarantują zakwaterowanie i wyżywienie. Przed wyjazdem wolontariusze biorą udział w obozie formacyjnym. Muszą też znać język obcy i angażować się misyjnie we własnym środowisku.
Wolontariat wsparciem dla misjonarzy
Rozwój wolontariatu misyjnego daje nadzieję, że także w przyszłości misje ad gentes znajdą gorliwych i pełnych zapału współpracowników. Z wolontariuszy, którzy doświadczyli życia na misjach rodzą się często powołania misyjne do kapłaństwa oraz życia konsekrowanego. Wolontariat misyjny wydaje się być przyszłością misji. Nawet trudności czy niebezpieczeństwa, na jakie mogą być narażeni wolontariusze na placówkach misyjnych (np. śmierć Helenki Kmieć w Boliwii w 2017 r.) nie sprawiły, że zainteresowanie wolontariatem misyjnym zmalało. Jest wręcz przeciwnie, gdyż wiele osób odkryło, że istnieje wolontariat misyjny. Helenka stała się nieformalną patronką wolontariuszy misyjnych.
